Mình là người trồng và kinh sen đá lâu năm, mình đã nhận được rất nhiều câu hỏi về cách tưới sen đá từ khách hàng cũng như người quen. Nhưng thú thật là không thể trả lời hết được câu hỏi cách tưới sen đá một cách cụ thể qua 1-2 câu được.
Hơn nữa, các thông tin về cách tưới nước cho sen đá trên internet mình thấy đa số đều là cóp nhặt của nhau nên mình đã dành thời gian để viết ra bài viết chi tiết nhất cho các bạn tham khảo. Bài viết sẽ dài, nhưng mình tin là sẽ hữu ích, cố gắng đọc hết nhé.
Trước tiên, để tưới nước cho sen đá đúng nhất, chúng ta cần hiểu về sự vận hành của cây xanh nói chung và cây sen đá nói riêng. Mình sẽ giải thích đơn giản.
Hiểu về sự vận hành của cây:
1, Sen đá (và cây xanh nói chung) cần nắng để quang hợp, quá trình quang hợp là chuyển hóa CO2 thành carbohydrate là thành phần chính tạo ra sự phát triển của lá, thân (giống như tạo ra da, thịt, xương của chúng ta vậy đó).
2, Ngoài CO2, ánh nắng thì Nước là nguyên liệu trực tiếp để quá trình quang hợp diễn ra, không có nước không thể quang hợp. Không quang hợp, cây sẽ chết.
3, Rễ là bộ phận chính hút và cung cấp nước cho lá làm nhiệm vụ quang hợp. Thực tế sen đá vẫn có thể hấp thụ được nước từ lá & thân nhưng không đáng kể để quá trình quang hợp có thể diễn ra.
4, Khi cây thiếu nước từ 40-60% so với nhu cầu, quá trình quang hợp sẽ giảm mạnh và có thể ngừng trệ. Cây sẽ khô dần, cháy lá và chết
5, Khi thừa nước, quá trình quang hợp không thể sử dụng hết, rễ sẽ ngộp thở trong nước (đúng như chết đuối theo nghĩa đen. Điều này dẫn đến úng rễ và chết cây. Lưu ý chết cây do úng rễ gần như không thể cứu được.
Đặc biệt với sen đá, việc thừa nước đọng trên lá lâu ngày còn phát sinh nấm & rệp rất nguy hiểm cho cây. Chính vì thế, việc tưới cây cho đúng và đủ rất quan trọng.
Rồi nhé, khi bạn đã hiểu về sự vận hành của cây và nước cũng như việc tưới nước quan trọng thế nào cho sự phát triển của cây thì mình đi đến trọng tâm về tưới nước.
Sẽ không có công thức cụ thể như là: sen đá tưới 2 ngày/ lần, 1 tuần/ lần hay 1 tháng 2 lần như nhiều người nói. Tưới nước cho sen đá, phải theo từng giai đoạn phát triển của cây.
Sơ lược về tưới nước sen đá theo từng giao đoạn
1, Lúc mới trồng:
Mình sẽ không đề cập tới việc xử lý sen đá trước khi trồng nhé, khi có bài viết về chủ đề này mình sẽ cập nhật sau
- Sen đá sau khi xử lý cắt rễ, đã sẵn sàng trồng, bạn cần làm ẩm đất trồng sen đá, lưu ý là ẩm thôi chứ không ướt sũng nhé. Sau đó trồng cây và phủ đất rải mặt.
- Để cây vào chỗ thoáng mát, tránh nắng trong khoảng 7 đến 10 ngày sau mới bắt đầu tưới tiếp, lúc này bạn đã có thể tưới đậm với điều kiện bạn dùng giá thể phù hợp. Lúc này bạn có thể bắt đầu cho ra nắng nhẹ (khoảng 2 tiếng/ ngày) và vẫn duy trì 7-10 ngày tưới một lần.
- Bạn sẽ nghe nhiều về việc để cây vào chỗ mát sau khi trồng nhưng có biết vì sao không? Vì cây mới trồng, bộ rễ chưa phát triển để có thể hút một lượng nước lớn. Nếu mang cây ra nắng gắt, quá trình quang hợp yêu cầu một lượng nước rất lớn mà rễ không thể cung cấp được sẽ dẫn đến cháy lá, héo và chết.
2, Khi sen đá đã ổn định:
Từ 3 đến 4 tuần sau khi trồng, sen đá ổn định, bộ rễ cũng đã đủ khả năng hút nước để cung cấp cho cây quang hợp ở mức tối đa
- Bạn hãy đưa cây ra nắng 6-8 tiếng/ ngày. Việc này sẽ giúp cây quang hợp tốt, phát triển thân & lá, up size nhanh.
- Có thể tưới đậm mỗi lần tưới, để xem tưới đủ đậm hay chưa bạn cứ nhìn khi nào nước chảy ra lỗ thoát nước là được
- Lúc này bạn có thể sẽ phân vân là bao lâu tưới 1 lần thì được, ở phần sau bài viết mình sẽ hướng dẫn các bạn lập chu kì tưới nước cho sen đá.
3, Khi ép form và ép màu cho cây rực rỡ
Mình đã có bài viết riêng về thủ thuật ép màu cho sen đá của các nhà vườn. Nhưng mình sẽ tóm lược ngay ở đây để bạn dễ hình dung:
- Khi cây đã phát triển ổn định, thường 8 tháng tới 1 năm sau khi trồng. Lúc này nhiều người sẽ nghĩ đến việc ép form và ép màu cho sen đá lên màu rực rỡ
- Việc ép màu này cần nhiều yếu tố nhưng việc giảm nước cũng là một cách để tạo stress (gây ức chế cho cây) khiến cây lên màu tối đa
- Theo kinh nghiệm của mình, những cây ổn định và muốn ép màu thì thường 10 ngày đến 14 ngày mình mới tưới/ lần.
Những yếu tố tác động đến việc tưới nước sen đá
1, Môi trường trồng sen đá
Môi trường trồng cây là yếu tố quan trọng nhất quyết định tới sinh trưởng cũng như tưới nước cho sen đá
- Sen đá yêu cầu một một trường nắng, thoáng gió và độ ẩm thấp
- Đặt sen đá trong môi trường nào thì mình sẽ căn tưới theo khu vực đó. Ví dụ trong cùng 1 khu vườn mà góc nhận đủ nắng 8 tiếng/ ngày sẽ tưới nước nhiều hơn góc khuất nắng chéo 4 tiếng nắng/ ngày.
2, Giá thể trồng sen đá
Giá thể là thứ quan trọng thứ 2 quyết định mình tưới nhiều nước hay ít nước
- Giá thể thoát nước tốt thì mình có thể tăng số lần tưới và ngược lại giá thể có thành phần giữ nước nhiều thì mình tưới ít lại
3, Số lượng sen đá mà bạn có
Tùy số lượng bạn trồng mà sẽ áp dụng những cách tưới và thao tác khác đi kèm.
- Ví dụ với những bạn có một vài đến hơn chục cây thì việc chăm sóc tỉ mỉ là rất dễ dàng
- Nhưng đối với vườn có số lượng lớn hàng trăm hàng ngàn cây thì phải có kế hoạch tưới và chăm sóc cụ thể để không quá tốn thời gian vào việc tưới cây
Mình sẽ nói chi tiết ở phần sau:
Những cách tưới nước sen đá
1, Với số lượng sen đá ít
- Phương pháp thẩm thấu ngược: Đây là phương pháp an toàn nhất vì sẽ không có nước đọng trên lá, nhưng cũng là phương pháp rất tốn thời gian
- Phương pháp tốn thời gian nhất là dùng bình tưới vòi cong, tưới vào gốc và né các tầng lá. Cách này cũng rất an toàn vì không có nước đọng trên lá
- Ngâm cây vào chậu, cách này vui nhất nhưng cũng mất thời gian và thường chỉ áp dụng với những cây đã ổn định. Và nó cũng không tránh được nước đọng trên lá
- Tưới nước hàng loạt cơ bản bằng vòi nước, cách này rất nhanh, thường ai cũng dùng. Nhưng sẽ gặp tình trạng nước đọng trên lá
Nước đọng trên lá rất là nguy hiểm, vì thế khi nước đọng trên lá bạn có thể sử dụng bóng bóp thổi bụi hoặc dùng giấy thấm để làm khô lá nhanh nhất có thể.
2, Với số lượng sen đá lớn
Với số lượng nhiều sen đá lên tới hàng trăm, hàng ngàn cây thì việc chăm tưới từng cây là bất khả thi. Vì thế mình cần làm 3 bước sau:
Bước 1: Phân loại cây
- Việc quan trọng nhất của khi bạn chăm sóc một vườn sen đá lớn là bạn cần phân loại cây theo từng đặc tính, để mình ví dụ:
- Những cây sen đá dòng Haworthia cần nắng nhẹ hơn đa số các loại sen đá, nên có thể để những cây hawothia ở khu vực ít nắng hơn và tưới cũng ít hơn
- Hoặc ví dụ những cây họ sen đài cần rất nhiều nắng, hay những cây xương rồng sẽ ưa nắng gắt hơn. Cần tưới nhiều hơn
Bước 2: Tưới nước hàng loạt
- Đúng rồi, khi đã phân chia vườn khoa học, bạn chỉ cần bật vòi tưới và tưới thật đậm mỗi lần là xong
Bước 3: Làm khô lá
- Với những dòng sen đài, lá có hình muỗng nước đọng trên lá rất nhiều. Nắng và gió trời không thể làm nước bay hơi hết được
- Vì thế bạn cần bổ sung quạt gió để bật sau mỗi lần tưới, nên bật tới khi nào không còn nước đọng trên lá thì thôi
Cách tính chu kì tưới nước cho sen đá
Cách tính chu kì tưới nước dựa vào rất nhiều vào kinh nghiệm của bạn và dựa vào thời tiết vào thời điểm đó. Tuy nhiên mình sẽ giới thiệu bạn một cách đơn giản nhất để tính chu kì tưới nước
Bước 1: Hãy ghi nhớ ngày tưới nước gần nhất
Bước 2: Sau 3 ngày, 5 ngày hoặc 7 ngày tùy thời tiết thời tiết của mùa đó, bạn hãy kiểm tra xem giá thể khô hẳn chưa, có 2 cách:
- Nâng chậu cây lên, thấy chậu nhẹ hẳn đi hơn so với lúc mới tưới là chậu đã khô nước
- Lấy ngón tay kiểm tra phần đất trong chậu, nếu màu đất sáng hơn, đã khô và không còn bị vón cục là có thể tưới nước được
Sau khi chắc chắn chậu đã khô, bạn hãy ghi nhớ lại ngày đó, ví dụ cách ngày tưới gần nhất 5 ngày thì sau đó mình sẽ tưới 5 ngày/ lần.
Nên tưới nước cho sen đá vào thời điểm nào trong ngày?
1, Không nên tưới lúc trời nắng nóng: Lúc này nhiệt độ rất cao, nước sẽ bốc hơi nhanh và làm cây sốc nhiệt vì hơi nóng của nước
2, Tưới nước vào buổi sáng:
- Sáng sớm khi nắng chưa lên là thời điểm tốt để tưới cây
- Ưu điểm của tưới buổi sáng là sau một ngày nắng tới buổi tối lá sen đá đã khô thoáng và hạn chế nấm bệnh
- Nhược điểm là vào những mùa nắng sớm, nhiệt độ cao nước sẽ bốc hơi nhanh dẫn đến sốc nhiệt
3, Tưới nước vào buổi chiều:
- Buổi chiều, sau khi hết nắng cũng là một thời điểm tốt để tưới cây
- Thường sau khi hết nắng từ 30 phút đến 01 tiếng, bạn sờ tay vào thành chậu nếu thấy nhiệt độ đã giảm không còn nóng nữa. Lúc này là thời điểm thích hợp để tưới cây
- Ưu điểm của tưới buổi chiều tối là cây sẽ không lo bị sốc nhiệt, rất tốt cho sen đá
- Nhược điểm là nếu mùa mưa, mùa ẩm thấp thì nước đọng trên lá qua đêm rất dễ sinh ra nấm bệnh
- Để khắc phục bạn có thể bật quạt xuyên đêm để thổi nước trên lá, hoặc với số lượng nhỏ bạn dùng bóng bóp hoặc giấy để làm khô lá
Những lưu ý quan trọng khi tưới nước sen đá:
1, Mỗi lần tưới phải tưới đủ nước
- Mỗi lần tưới bắt buộc phải tưới đủ nước, sao cho nước chảy ra ngoài lỗ thoát nước
- Việc này đảm bảo toàn bộ phần rễ của sen đá nhận được nước
- Tuyệt đối tránh trường hợp chỉ tưới ẩm trên bề mặt, như vậy chỉ có phần rễ trên cùng nhận được nước, phần dễ phía dưới sẽ không nhận được nước lâu ngày sẽ khô, mục và chết
2, Đảm bảo sự khô thoáng của lá
- Phần trên mình có viết rồi chắc các bạn cũng đã thấy việc nước đọng trên lá rất nguy hiểm, vì thế bất kể cách gì bạn nên cố gắng làm nước trên lá khô nhanh nhất có thể
3, Tầm quan trọng của lớp phủ bề mặt
Không nhiều người nói về điều này, nhưng lớp phủ bề mặt chậu là thứ rất quan trọng khi trồng sen đá:
- Khi trời nắng nóng, lớp phủ là lớp cách nhiệt bảo vệ rễ cây khỏi nhiệt độ cao
- Lớp phủ hạn chế bay hơi, làm giá thể giữ nước tốt hơn và ổn định hơn
- Lớp phủ giúp tránh sự sói mòn của đất khi tưới, bảo vệ bộ rễ của cây
- Lớp phủ là phần trang trí giúp cho chậu cây đẹp hơn rất nhiều
Bạn có thể sử dụng các loại đá đẹp như: Masato, đá cầu vồng, zeolite…vv hoặc đơn giản có gì dùng nấy như sỏi tự nhiên, xỉ than..
4, Dùng chậu gốm tốt hơn chậu nhựa
- Chậu gốm có khả năng cách nhiệt tốt hơn, bảo vệ bộ rễ khỏi nhệt độ cao ngoài môi trường
- Chậu gốm có khả năng thoát nước tốt: Ngoài lỗ thoát nước, chậu gốm còn có thể ngấm và thoát nước nhanh qua thành chậu
- Vệ mặt thẩm mỹ, chậu gốm nhìn đẹp và vintage hơn chậu nhựa rất nhiều
Mua Sen đá, giá thể, chậu đất nung, chậu vintage các loại tại Shopee Mall Joy Garden
Để trực quan và dễ hiểu hơn, bạn có thể xem video hướng dẫn cách tưới nước sen đá của Joy Garden, đã có mặt trên nền tảng Youtube:
