Thực tế mà nói, sen đá không cần quá nhiều dinh dưỡng. Với những người chơi sen đá lâu năm như mình, thường lại thích ép form cho sen đá giữ ở trạng thái nhỏ gọn nhất có thể. Tuy nhiên, nhu cầu phân bón cho sen đá để up size, lớn nhanh là luôn có. Đặc biệt với những người mới chơi.
Vì thế mình viết bài này để chia sẻ tất cả những gì mình biết về phân bón cho sen đá. Như mọi bài về sen đá của mình, lưu ý với mọi người mình luôn viết theo kinh nghiệm thực tế trồng sen đá 9 năm nay cả ở Đà Lạt và Sài Gòn xứ nóng.
Nhiều người chỉ hay tìm hiểu phần ngọn của vấn đề: đọc thấy phân gì tốt là mua về sử dụng liền. Mà không hề biết được là cây có thực sự cần bón phân không? Hay phân bón có tác dụng gì..vv Mình sẽ sắp xếp bài viết theo thứ tự để bạn có thể hiểu rõ ràng nhất về bản chất của việc bón phân cho sen đá.
Phân bón là gì? Có tác dụng gì?
Để dễ hình dung, phân bón tác động đến cây cối nói chung và sen đá nói riêng giống như thức ăn với con người. Cây đủ dinh dưỡng thì mọi bộ phận như rễ, thân, cành, lá… đều phát triển tốt. Thiếu dinh dưỡng, cây sẽ còi cọc, kém sức sống.
Phân bón thường chia làm 3 loại: Hữu cơ, Vô cơ và Vi sinh. 3 loại này thì bạn chỉ cần hiểu đơn giản như sau là có thể trồng sen đá và các loại cây trồng nói chung vô tư rồi.
1, Phân hữu cơ:
- Là phân có chứa các thành phần hữu cơ, xuất phát từ phân động vật, rác, mùn, than bùn..vv. Phân hữu cơ luôn được coi là loại tốt nhất cho cây trồng và môi trường.
- Không nhắc đến thành phần dinh dưỡng, yếu tố đáng nói đến nhất của phân hữu cơ là khả năng cải tạo đất, tạo độ tơi xốp giúp cho đất màu mỡ và tạo ra một môi trường bền vững.
2, Phân vô cơ:
- Là phân hóa học, được tổng hợp ở quy mô công nghiệp. Cung cấp trực tiếp những chất mà cây trồng cần.
- Vì là thành phần hóa học nên có thể tương đối tốt với cây trồng trong một thời gian. Nhưng với môi trường nói chung thì không hề tốt. Phân vô cơ nếu quá lạm dụng sẽ gây ô nhiễm môi trường, giết chết vi sinh vật, làm hoang hóa đất trồng.
3, Phân vi sinh:
- Về cơ bản nó cũng khá tương đồng với phân hữu cơ. Nhưng thay vì chứa quá nhiều dinh dưỡng để cung cấp ngay cho cây phân vi sinh chứa các vi sinh vật, trong quá trình sống, các vi sinh vật này sẽ tổng hợp các dinh dưỡng cần thiết cung cấp cho đất và cây.
- Phân vi sinh giúp cải tạo đất, phục hồi lại hệ vi sinh có trong đất và tạo ra một môi trường bền vững.
Trong các loại phân bón có rất nhiều thành phần khác nhau, nhưng về cơ bản sẽ xếp như sau:
- 3 thành phần chính là: N (Ni tơ), K (Kali), P (Phốt pho)
- 3 thành phần phụ (trung lượng): CA (Canxi), S (Sulfur), Mg (Ma giê)
- Các nguyên tố vi lượng: Cl, Fe, Cu, Zn..vv
Đối với sen đá, bạn chỉ cần hiểu rõ tác dụng của 3 thành phần chính tác động lên cây như sau:
- N (Ni tơ): Giúp lượng Đạm (Protein) trong cây tăng lên, giúp thân, cánh mập mạp và bóng mượt
- K (Kali): Là thành phần rất quan trọng đặc biệt với sen đá. Kali về cơ bản giúp thân cành cứng cáp và đặc biệt là thành phần tác động đến việc sen đá lên màu
- P (Phốt pho): Hay còn gọi là Lân, chất này thực tế là kích thích tăng trưởng như: Phát rễ nhanh, phát hoa – kích thích khả năng sinh sản. Đồng thời đây là chất tăng đề kháng giúp cây có sức chống chọi tốt hơn với các điều kiện môi trường
Do đó, khi quan tâm tới sen đá bạn hãy chú ý tới thành phần 3 chất này, tùy vào mục tiêu bạn muốn. Ví dụ: muốn giữ cây ép form, cứng cáp, bạn nên chọn phân có hàm lượng kali cao. Muốn cây phát triển rễ nhanh thì chọn phân lân…vv
Khi nào sen đá cần bón phân
Đây là phần quan trọng các bạn hãy đọc kĩ, không phải cứ trồng cây là phải bón phân. Đặc biệt là với sen đá một loài cây nói dễ trồng cũng phải nói khó cũng không đúng. Cá nhân mình trồng sen đá có nhiều mục tiêu: trồng đẹp để chơi, nhân giống để bán, trồng cho up size lớn để bán giá cao hơn..vv. Việc bón phân cho sen đá, cũng vì thế mà thay đổi theo từng mục tiêu này.
1, Khi mới xả rễ, thay chậu trồng lại:
Sau khi tỉa rễ để trồng lại, cây cần một nguồn dinh dưỡng để hồi phục lại, đặc biệt để phát triển lại bộ rễ. Bộ rễ tốt thì phần trên của cây mới phát triển tốt. Lúc này bạn nên chọn các loại phân có tỉ lệ lân (phốt pho) cao.
Nếu được, bạn nên ưu tiên các loại phân hữu cơ, vì bản thân phân hữu cơ sẽ giúp cải tạo đất, tạo độ tơi xốp giúp rễ phát triển mạnh. Tỉ lệ phốt pho có trong các loại phân hữu cơ thường thấy xếp theo thứ tự sau: Phân dơi > Phân cá > Phân gà > Phân bò.
Tất nhiên, bổ sung NPK cũng không vấn đề gì cả, thực tế thì NPK tác động tới cây rất nhanh và mạnh vì tỉ lệ 3 chất N, P, K trong phân NPK rất cao.
2, Khi cây đẻ nhánh hoặc đang ra hoa
Thông thường khi sen đá ra hoa hoặc để nhánh chúng ta nên cắt để cây đỡ suy. Nhưng một số bạn muốn để cây mọc thành bụi hoặc để hoa ngắm cho đẹp. Vậy lúc này bạn rất cần bón phân cho cây. Bạn nên chọn phân có tỉ lệ P và N cao, sẽ giúp cây đủ dinh dưỡng để nuôi hoa cũng như cây con.
3, Khi muốn up size, lá mập & bóng bẩy
Vụ này thì là kinh nghiệm làm sen để bán của mình, khi bạn muốn sen phát triển nhanh, cánh mập và da dẻ bóng bẩy. Hãy sử dụng các loại phân có tỉ lệ Ni tơ cao. Như mình thường xuyên tưới đạm cá mỗi khi muốn cây up size nhanh để kịp mùa vụ.
4, Khi cây bị suy dinh dưỡng, giá thể hết chất, khô cằn
Thường tới lúc này, bạn nên thay chậu và giá thể mới cho cây. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp chưa kịp làm, bạn có thể bổ sung phân bón để cây có thể đủ dinh dưỡng duy trì tới khi mình thay chậu mới cho cây.
5, Khi ép form, ép màu
Chơi sen đá, bạn sẽ nghe thấy một thủ thuật là ép màu sen. Để bạn dễ hiểu thì sen đá có một trạng thái là stress (bị ức chế) do thiếu dinh dưỡng, thiếu nước..vv dẫn đến việc cây có màu sắc rực rỡ đặc trưng của từng loại.
Tuy nhiên, ép màu quá thì cũng sẽ làm tổn thương thậm chí là chết cây, vì thế khi ép màu rất cần bổ sung dinh dưỡng cho cây. Đặc biệt, các loại phân có hàm lượng Kali cao nên được sử dụng cho cây trong giai đoạn này.
Những loại phân bón cho sen đá tốt nhất
Cá nhân mình, mình chỉ sử dụng 02 loại phân bón là NPK 14 đều (là N-P-K tỉ lệ 14-14-14), phân cá hữu cơ và 1 loại Vitamin B1 để xịt lá tăng sức đề kháng. Tuy nhiên trong phạm vi bài viết về phân bón, mình sẽ liệt kê thêm một vài loại phân bón cho bạn tham khảo.
1, Phân tan chậm NPK 14 đều:
- Là loại phân đa lượng, sản xuất tại Mỹ, đặc điểm nhận dạng là màu vàng hạt nhỏ cỡ 1-2mm
- Tan chậm theo nước tưới và ngấm vào đất cung cấp dinh dưỡng cho cây
- Tỉ lệ N-P-K cân bằng giúp cây phát triển cân bằng, không quá mập cũng không quá nhanh phát hoa
- Bạn có thể dùng các loại NPK với tỉ lệ khác được, không vấn đề gì hết nhé
2, Phân cá hữu cơ (OM 69%)
- Tỉ lệ hữu cơ lên tới 69%, phân cá có tỉ lệ đạm cao và tỉ lệ phốt pho chỉ sau phân dơi
- Mùi của phân cá cũng không quá nồng nặng như phân gà hay “khắm” phân rơi
3, Phân dơi
- Là loại phân có hàm lượng phốt pho cực cao (7-9%), phân dơi kích thích ra rễ, phát nhánh rất tốt
- Tuy hơi “khắm”, gặp nước lại càng khó ngửi nhưng về cơ bản nó là một trong những loại phân hữu cơ tốt nhất cho cây
4, Phân gà
- Phân gà có tỉ lệ N-P-K khá cân bằng, đồng thơi phân gà cũng có rất nhiều nguyên tố trung lượng rất tốt cho cây
- Phân gà gặp nước có mùi rất khó chịu, và mặc dù đã được xử lý nhưng thường thì phân gà tương đối nóng nếu dùng lượng lớn cho cây
5, Phân bò
- Phân bò là loại có tác dụng cải tạo đất cực tốt do có hàm lượng chất xơ rất cao, nhưng thú thuật mình cũng ít dùng loại này kể cả đối với cây trồng khác
6, Phân trùn quế:
- Loại này bạn nên trộn cùng với đất trước khi trồng cây, nó sẽ tạo ra môi trường giá thể tốt cho việc ra rễ
- Trong phân trùn quế này vẫn còn trứng của giun, sẽ nở ra giun nếu bạn trồng trong chậu lớn. Giun rất tốt cho đất, giúp cải tạo đất và tạo độ thông thoáng cho đất trồng.
7, Phân đơn lượng các loại:
- Phân đơn lượng là phân hóa học chỉ có một thành phần: Ví dụ phân kali thì chỉ chứa kali, phân lân thì chỉ chứa các thành phần phốt pho..vv
- Tùy thuộc vào mục đích sử dụng cho từng giai đoạn của cây mà bạn hãy chọn dùng phân đơn lượng. Nhưng cá nhân mình trồng sen đá ít khi dùng phân đơn lượng lắm
Các loại phân tốt cho Sen đá, mình đều có bán tại Shopee Mall của Joy Garden. Mời bạn ghé tham qua mua hàng nhé.
Hướng dẫn bón phân cho sen đá
Bón phân cho sen có 3 cách, mình viết ngắn gọn thôi vì không có gì khó hết:
1, Trộn vào đất trồng: Khi làm đất trồng sen đá, bạn có thể trộn các loại phân vào và trồng cây
2, Rải mặt chậu: Cách đơn giản nhất và nhiều người làm, cứ rải phân lên mặt chậu, tưới nước phân sẽ theo nước xuống giá thể, cung cấp cho cây
3, Phun lên lá: Cây không chỉ hấp thụ dinh dưỡng qua rễ, cây còn có thể hấp thụ dinh dưỡng qua lá. Vì thế các loại NPK, phân vi lượng hoặc Vitamin B1 bạn đều có thể pha loãng với tỉ lệ cho phép rồi xịt lên lá.
Một số kinh nghiệm của mình
Riêng về phân bón cho sen đá, mình có một số kinh nghiệm như sau, mong rằng nó sẽ giúp ích cho bạn
- Phân nhiều đạm sẽ giúp sen mập mạp, up size nhanh, da dẻ bóng bảy nhưng màu màu sắc kém
- Đa số sen đá trồng trong chậu, và lượng phân cũng ko quá nhiều. Nên để thẳng thắn mà nói, bạn có thể sử dụng thoải mái NPK mà không sợ ảnh hưởng quá nhiều tới môi trường. Ưu điểm của NPK là nó không mùi, sẽ giúp vườn thoáng đãng, trong lành và sạch sẽ hơn
- Phân nhiều Kali sẽ giúp sen tăng sức đề kháng, giúp sen lên màu tốt. Đây là thủ thuật chính của các pháp sư Trung hoa là sử dụng phân có hàm lượng kali cao để ép màu trước khi xuất bán
- Cây ép màu, mặc dù có bón phân đầy đủ nhưng cũng chỉ nên để trạng thái ép màu đó trong cỡ 1 năm thôi, rồi cũng nên thay đất mới để cây phát triển bền vững.
Các loại phân cần thiết cho sen đá, mình đều có bạn tại Shopee Mall của Joy Garden. Nếu quan tâm mua hàng, kính mời bạn ghé thăm.
